Wspólne nabożeństwo ekumeniczne odbyło się na terenie Muzeum Miejsca Pamięci Dachau (KZ-Gedenkstätte Dachau) w ewangelickim kościele Pojednania, niedaleko krematorium.

W związku z pandemią koronawirusa zaplanowane wielkie nabożeństwo ekumeniczne z udziałem Biskupa Krajowego Heinricha Bedford-Strohma, Kardynała Reinharda Marxa i Metropolity Augoustinosa Lambardakisa zostało odwołane. Ponieważ nie może odbyć się uroczystość publiczna, nabożeństwo zostało nagrane w wersji niemiecko- i anglojęzycznej. Odbyło się to na życzenie rodzin byłych więźniów oraz amerykańskich weteranów, którzy wyzwolili Dachau. W tym obozie zginęli, a także byli więźniami luterańscy duchowni z Polski.



Głównym elementem nabożeństwa było przedstawienie świadectw więźniów Dachau: Herberta Zippera, Jury Soyfera, Josepha Rovana i Karla Adolfa Großa. Pieśńi wykonane po niemiecku, grecku, angielsku i hebrajsku przez młodą studentkę muzyki Sophie Aeckerle połączyły wdzięczną pamięć o wyzwoleniu z nadzieją na przezwyciężenie bezprawia, wojen i krzywd. Wideo nabożeństwa zostało udostępnione online w środę, 29 kwietnia 2020 o godzinie 17.00 – mniej więcej w tym czasie, kiedy 75 lat temu wojska amerykańskie wyzwoliły obóz.

więcej: www.bayern-evangelisch.de/75J.BefreiungDachau
zdjęcie: sonntagsblatt/Axel Mölkner-Kappl

Lista duchownych ewangelickich (Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego
w Polsce), którzy zginęli oraz byli więźniami w niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym w Dachau:

I. Duchowni luterańscy, którzy zginęli 

1. Ks. Leon May ur. 1 maja 1847 r. (miejsce urodzenia Preny – Polska, obecnie Litwa),  Ordynowany 16 lutego 1902 r. Wikariusz w Łodzi (1902 r.), następnie proboszcz Parafii w Bełchatowie (1905 r.), Ozorkowie (1911 r.) i od 1913 r. w Tomaszowie Mazowieckim. Od 1937 r. Senior (Biskup) Diecezji Piotrkowskiej. Aresztowany 6 października 1939 r. do czerwca 1940 r. przebywał w areszcie w Tomaszowie Mazowieckim, następnie w Łodzi przy ul. Sterlinga. 19 lipcu 1940 r. wywieziony do obozu koncentracyjnego w Dachau, umieszczony w karnej kompani. Zmarł
   19 grudnia 1940 r. (80. rocznica śmierci) 
2. Ks. Aleksander Falzmann ur. 24 sierpnia 1887 r. (miejsce urodzenia Łódź), ordynowany 8 grudnia 1912 r. Wikariusz w Łodzi, a od 1913 r. proboszcz administrator w Parafii w Pułtusku. Od 1920 r. Proboszcz Parafii
   w Zgierzu. Radca Konsystorza. Aresztowany 28 września 1939 r.
   w Zgierzu. Przewieziony do więzienia  w Łodzi na ul. Sterlinga. 5 lipca 1940 r. przewieziony do obozu koncentracyjnego w Dachau, 30 sierpnia 1940 r. przewieziony do obozu koncentracyjnego
   w Sachsenhausen w dniu 14 grudnia 1940 r. wrócił do Dachau.
   Zmarł  4 maja 1942 r. (78. rocznica śmierci) 
3. Ks. Jan Zmełty ur. 1 lipca 1913 r. (miejsce urodzenia Zabłocie Bogumin - Śląsk Cieszyński). Katecheta w Cieszynie i tam aresztowany, przewieziony
   w dniu 28 kwietnia 1940 r. do obozu koncentracyjnego
   w Dachau (nr obozowy 6971), następnie w dniu 5 czerwca 1940 r. do obozu koncentracyjnego w Mauthausen-Gusen, w dniu 8 grudnia z powrotem
   do Dachau gdzie 30 kwietnia 1941 r. (79. rocznica śmierci) 
4. Ks. Bronisław Gutka. Zginął w obozie koncentracyjnym w Dachau 6 maja 1942 r. (78. rocznica śmierci)

II. Duchowni luterańscy, którzy przeżyli (zostali zwolnieni lub wyzwoleni)  

1. ks. Józef Berger
2. ks. Józef Fierla 
3. ks. Władysław Fierla 
4. ks. Edmund Friszke 
5. ks. Woldemar Gastpary 
6. ks. Artur Gerwin 
7. ks. Alfred Haupman 
8. ks. Karol Klus 
9. ks. Karol Krzywoń 
10. ks. Zygfryd Loppe 
11. ks. Waldemar Lucer 
12. ks. Karol Minker (Kościół Unijny) 
13. ks. Paweł Nikodem 
14. ks. Waldemar Preiss 
15. ks. Paweł Roman 
16. ks. diakon Edward Schendel (Szendel) 
17. ks. Henryk Wegener 

Opracował Leszek Orawski na podstawie: 

1. W cieniu śmierci – praca zbiorowa pod redakcją ks. dra Tadeusza Wojaka. Wydawnictwo Zwiastun (Warszawa) 1970 r. 
2. Polski protestantyzm w czasie nazizmu i komunizmu – Zbiór studiów
   pod redakcja dra Jarosław Kłaczkowa. Wydawnictwo Adam Marszałek (Toruń) 2009 r. 
3. Namen statt Nummern Dachauer Lebensbilder und Erinnerungsarbeit – Evangelische Verlagsanstalt – Leipzig 2009 r.

Zobacz także

• Wiadomości z Polski
• Wiadomości z zagranicy
• Wydarzenia parafialne
• Zapowiedzi wydarzeń
• www.bik.luteranie.pl