Wewnątrzluterańskie dążenia ekumeniczne
Kościoły luterańskie żyły przez całe stulecia własnym życiem, nie interesując się zbytnio losem współwyznawców w innych krajach albo na innych kontynentach. Dążenia zmierzające do ściślejszej współpracy w dziedzinie teologii i pomocy wzajemnej pojawiły się dopiero w drugiej połowie XIX stulecia. W 1868 r. utworzono w Hanowerze Powszechną Konferencję Ewangelicko-Luterańską, która od 1901 r. używała nazwy dodatkowej: Luterańskie Dzieło Zjednoczenia. Była to inicjatywa niemiecka, ale ciesząca się poparciem Kościołów luterańskich Skandynawii oraz Europy Wschodniej i Zachodniej.
Z inicjatywy Krajowej Rady Luterańskiej w USA doszło po I wojnie światowej do utworzenia Światowego Konwentu Luterańskiego, który odbył trzy posiedzenia: w 1923 r. w Eisenach, w 1929 r. w Kopenhadze i w 1935 r. w Paryżu. Przez powołanie ŚKL stworzone zostało forum spotkań i konsultacji przyczyniające się do kształtowania świadomości, że wszystkie Kościoły i wspólnoty luterańskie tworzą jedną wielką rodzinę [4]. Kościół Ewangelicko-Augsburski w Polsce od samego początku współpracował aktywnie z tą organizacją.
Historię Światowej Federacji Luterańskiej, powołanej do życia w 1947 r., można prześledzić na podstawie oficjalnych sprawozdań jej dziewięciu Zgromadzeń Ogólnych (najwyższy autorytet ŚFL): w Lund (1947), Hanowerze (1952), Minneapolis (1957), Helsinkach (1963), Evian (1970), Dar-es-salam (1977), Budapeszcie (1984), Kurytybie (1990) i Hongkongu (1997).
Podstawa doktrynalna światowego luteranizmu została sformułowana w statucie, przyjętym na VIII Zgromadzeniu Ogólnym w Kurytybie: Światowa Federacja Luterańska wyznaje, że Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu jest dla niej jedynym źródłem i jedyną normą nauki, życia i służby. W trzech ekumenicznych wyznaniach wiary i w wyznaniach Kościoła luterańskiego, zwłaszcza w niezmienionej Konfesji Augsburskiej i Małym Katechizmie Lutra, widzi ona prawidłowy wykład Słowa Bożego [5].
Statut wymienia także cele tej organizacji: Światowa Federacja Luterańska wspiera zgodne dawanie świadectwa o Ewangelii Jezusa Chrystusa oraz umacnia Kościoły członkowskie w wypełnianiu zadania misyjnego i w wysiłkach na rzecz jedności całego chrześcijaństwa; wspiera pośród Kościołów członkowskich na całym świecie działalność diakonijną, inicjatywy na rzecz łagodzenia ludzkiego niedostatku, pokoju i praw człowieka, sprawiedliwości społecznej i ekonomicznej, ochrony stworzenia Bożego i wzajemnego dzielenia się darami; wspiera przez wspólną pracę studyjną wspólnotę i tożsamość Kościołów członkowskich oraz pomaga im we wspólnym wypełnianiu zadań [6].
W nawiązaniu do Światowego Konwentu Luterańskiego, ŚFL określiła się w Lund (1947) jako dobrowolne stowarzyszenie Kościołów luterańskich [7]. Ale już w tym czasie trwała dyskusja nad eklezjologicznym charakterem światowego luteranizmu. W Dar-es-salam (1977) uczyniono wyraźny krok w stronę świadomości eklezjalnej ŚFL, ogłaszając skutki apartheidu przy Stole Pańskim jako status confessionis [8]. W Budapeszcie (1984) zawieszono w członkostwie Kościoły białe w Afryce płd. za praktykowanie apartheidu [9]. Również wzrost stosunków ekumenicznych zmusił ŚFL do zastanowienia się nad jej statusem eklezjologicznym. Coraz bardziej stawało się jasne, że Kościoły członkowskie uważają się za wspólnotę zjednoczoną. Czynniki te doprowadziły do dwóch, ważnych decyzji podjętych w Budapeszcie. Po pierwsze, statut uzupełniono zdaniem: Kościoły członkowskie Światowej Federacji Luterańskiej praktykują wzajemnie wspólnotę kazalnicy i ołtarza, po drugie przyjęto wypowiedzi dotyczące tożsamości i jedności, które wyrażono w pojęciu wspólnota Kościołów luterańskich [10].
Na Zgromadzeniu Ogólnym w Kurytybie (1990) włączono, tę zintesyfikowaną tożsamość kościelną do statutu: Światowa Federacja Luterańska jest wspólnotą Kościołów, które wyznają Boga w Trójcy Jedynego, wyrażają zgodność poglądów w zwiastowaniu Stówa Bożego i są ze sobą złączone wspólnotą ołtarza i ambony [11].
Zgromadzenie w Kurytybie przyjęło też nową strukturę, która przewiduje, że w okresie między Zgromadzeniami Ogólnymi najwyższym organem kierowniczym ŚFL jest 49-osobowa Rada. Bezpośrednią realizacją celów ŚFL zajmuje się kilkudziesięcioosobowy sztab współpracowników w centrali genewskiej, którym kieruje sekretarz generalny. W siedzibie ŚFL w Genewie istnieją następujące wydziały: Teologii i Studiów, Misji i Rozwoju, Służby dla Świata. Zajmują się one, wraz z wyspecjalizowanymi biurami Sekretariatu Generalnego, następującymi sprawami: udzielaniem pomocy ofiarom katastrof żywiołowych, głodującym, uchodźcom, bojownikom o prawa ludzkie i równouprawnienie rasowe; przyczyniają się do kształcenia duchownych, budowy lub renowacji kościołów, tworzenia placówek medycznych i edukacyjnych; stają w obronie ludzi i grup, których prawa i godność osobista są gwałcone; wspierają pracę studyjną, wydając dzieła teologiczne, które mogą zainteresować Kościoły członkowskie [12].
--------------------------------------------------------------------------------
[4] Wewnątrzluterańskie dążenia zjednoczeniowe w latach 1923-1947 przedstawia praca: K. Schmidt-Ciausen, Vom Lutherischen Weitkoiwent zum Lutherischen Weltbund, 1923 bis 1947, Gutersloh 1976.
[5] Cyt. za: J.H. Schjorring, P. Kumari, N. Hjelm (red.), Vom Weltbund zur Gemeinschaft, Geschichte des Lutherischen Weltbundes 1947-1997. Hanower 1997, s. 469.
[6] Tamże.
[7] Tamże, s. 465.
[8] Daressalam 1977. Sechste Vollversammlung des Lutherischen Weltbundes, Frankfurt/M. 1977, s. 212.
[10] Tamże, s. 184n.
[11] N.A. Hjelm (red.), Curitiba 1990: "Ich habe das Schreien meines Volkes gehort". Offizieller Bericht der Achten Vollversammlung des Lutherischen Weltbundes, Stuttgart 1990, s. 212.
[12] LWB-heute, marzec 1998.