english version
Hasła biblijne na dzisiaj Ukryj hasła biblijne

Ewangelickie dziedzictwo w Słowie, życiu, obrazie

Główne obchody jubileuszu w Diecezji Pomorsko-Wielkopolskiej

25.05.2017
Udostępnij

W dniach 18-21 maja 2017 roku w Gdańsku i Sopocie miały miejsce główne obchody jubileuszu 500-lecia Reformacji w Diecezji Pomorsko-Wielkopolskiej, które odbyły się pod hasłem: Ewangelickie dziedzictwo w Słowie, życiu, obrazie.


Ewangelickie dziedzictwo w Słowie, życiu, obrazie

Na bogaty program obchodów składało się wiele wydarzeń, których organizatorem była Diecezja wraz z trójmiejską parafią przy współpracy z Wydziałem Historycznym Uniwersytetu Gdańskiego, Muzeum Historycznym Miasta Gdańska, Polską Filharmonią Bałtycką, Nadbałtyckim Centrum Kultury oraz Muzeum Sopotu. Honorowy patronat nad obchodami w Gdańsku i na Pomorzu objęli: bp Jerzy Samiec – zwierzchnik Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce, Mieczysław Struk – Marszałek Województwa Pomorskiego, Paweł Adamowicz – Prezydent Gdańska i Jacek Karnowski – Prezydent Sopotu.

 

Program i samo hasło obchodów miały za zadanie podkreślić 500 lat Reformacji, jako swoistego procesu, któremu początek dał Marcin Luter. Jubileusz to również okazja do refleksji nad wszystkimi pozytywnymi zmianami, jakie Reformacja przyniosła regionowi pomorskiemu i całej Europie oraz jej ogromny wpływ na różne dziedziny życia, nie tylko w sferze religijnej, ale społecznej i gospodarczej. Trójmiejskie obchody nie były więc wyłącznie uroczystym upamiętnieniem wydarzenia sprzed pięciuset lat i odwołaniem się do historii, ale przede wszystkim miały na celu ukazanie kilkusetletniego dziedzictwa społeczno-kulturalnego społeczności ewangelickiej w Gdańsku, Sopocie, na Pomorzu oraz roli tej społeczności w rozwoju miast i regionu na przestrzeni stuleci.

 

Obchody rozpoczęły się w czwartek rano w auli Wydziału Historycznego UG od Gdańskiego Kongresu Reformacyjnego, w ramach którego odbyła się dwudniowa, międzynarodowa konferencja naukowa „Słowo Ewangelii i jego oddziaływanie w tradycji Reformacji XVI” wieku. Uczestników przywitał rektor Uniwersytetu Gdańskiego prof. Jerzy Gwizdała, a słowo pozdrowienia wygłosił prezydent Gdańska Paweł Adamowicz. Organizatorzy Kongresu zaprosili do refleksji nad współczesnym wymiarem spuścizny Reformacji naukowców z dziedziny nauk historycznych, teologicznych, filozofii, pedagogiki, socjologii, ekonomii oraz historii sztuki. Referaty w poszczególnych panelach tematycznych wygłosili m.in. bp dr Hans-Jürgen Abromeit – zwierzchnik Ewangelickiego Kościoła Północnych Niemiec, profesorowie UG Jan Iluk i Tadeusz Stegner – członkowie trójmiejskiej parafii, prof. Jarosław Kłaczkow (UMK) – radca diecezji pomorsko-wielkopolskiej, ks. prof. Bogusław Milerski – rektor ChAT, prof. Juliusz Gardawski (SGH Warszawa), warszawski filozof i etyk prof. Jacek Hołówka oraz bp prof. Marcin Hintz (ChAT).

 

W piątkowe popołudnie, na zakończenie Gdańskiego Kongresu Reformacyjnego, w Wielkiej Sali Wety Ratusza Głównego Miasta w Gdańsku odbyła się Debata Reformacyjna z udziałem prof. Jerzego Buzka, pisarza Pawła Huelle, historyka prof. Sławomira Kościelaka i ks. bp. prof. Marcina Hintza. Dyskusję, będącą swoistym podsumowaniem konferencji naukowej, moderował Zbigniew Nosowski – redaktor naczelny miesięcznika „Więź”. Uczestnicy debaty próbowali odpowiedzieć na pytanie czym jest Reformacja, co by było gdyby nie miała ona miejsca, jaki miała wpływ na ich życie, a także dzielili się swoimi osobistymi przemyśleniami na temat dzieła odnowy Kościoła. Paweł Huelle, nawiązując do wynalezienia druku, powiedział, że dla niego Reformacja to książka – bo to właśnie dzięki słowu pisanemu idee reformacyjne i nauka Lutra mogły się szybko rozpowszechnić. Premier Jerzy Buzek odwołał się do czytania Pisma Świętego – w domu, w ojczystym języku. Osobista lektura Słowa Bożego od dzieciństwa dla ewangelików jest niesamowicie ważna. By jednak można było studiować Biblię ważne było nie tylko, aby każdy miał do niej dostęp, ale także to, żeby umieć czytać – stąd też nie da się przecenić roli, jaką odegrała Reformacja w rozwoju edukacji – podkreślił premier. Z kolei bp Marcin Hintz w osobistej refleksji wspomniał swojego dziadka, także duchownego ewangelickiego, którego wiara i służba w Kościele były inspiracją do rozpoczęcia studiów teologicznych i sięgnięcia do dziedzictwa Reformacji.

 

Wieczorem, po debacie, w Polskiej Filharmonii Bałtyckiej odbył się Koncert Symfoniczny 500 lat Reformacji. Publiczność wysłuchała Koncertu na dwoje skrzypiec d-moll Jana Sebastiana Bacha oraz V Symfonii D-dur „Reformacyjnej”  Feliksa Mendelssohna-Bartholdy’ego. Słowa powitania nawiązujące do dziedzictwa Reformacji w Gdańsku, solidarności i otwartości miasta nad Motławą wygłosili bp Marcin Hintz i prof. Jerzy Buzek, a koncert prowadził i uświetnił słowem o muzyce światowej sławy reżyser, Krzysztof Zanussi. Jan Sebastian Bach – muzyk baroku, luteranin, kantor parafii w Lipsku – zawarł w swej wielkiej twórczości gorące wyznanie wiary ewangelickiej, a protestanci wręcz zwykli nazywać Bacha „piątym Ewangelistą” i „muzycznym teologiem”. Z kolei symfonia „Reformacyjna”, skomponowana przez Mendelssohna w 1830 roku, zawiera muzyczne motywy z hymnu naszego Kościoła Warownym grodem. Będący ortodoksyjnym luteraninem kompozytor napisał ją z okazji uroczyście obchodzonej wówczas trzechsetnej rocznicy ogłoszenia na sejmie w Augsburgu Wyznania Wiary w 1530 roku. Orkiestrę Symfoniczną PFB poprowadził znakomity, energiczny australijski dyrygent Daniel Smith. Koncert był wspaniałym akcentem i okazją ku temu, by podkreśli również rolę muzyki, pieśni i twórczości ewangelickich kompozytorów, którzy odegrali niebagatelną rolę w historii Reformacji. Symfonia „Reformacyjna”, która po raz pierwszy wybrzmiała w Filharmonii Bałtyckiej dla wszystkich ewangelików była wielkim przeżyciem, a publiczność, która niemalże w całości wypełniła salę koncertową, gromkimi brawami nagrodziła muzyków. Po koncercie w sali „Jazzowej” w filharmonii odbył się jeszcze okolicznościowy bankiet.

 

W sobotę 20 maja, w ramach obchodów, można było rano wybrać się na spacer edukacyjny po byłych gdańskich luterańskich i kalwińskich kościołach. Spacer, którego organizatorem było Nadbałtyckie Centrum Kultury, zatytułowano Szlak kulturowy Reformacji. Tajemnice gdańskich epitafiów. Epitafia wydają się bowiem znakomitym punktem wyjścia do rozmowy o osobach żyjących niegdyś w Gdańsku, tworzących to miasto i tu też pochowanych. A należy pamiętać, że w gronie tych osób znakomita większość to protestanci. Wieczorem uczestnicy obchodów spotkali się natomiast w Gdańsku-Oliwie w Centrum Ekumenicznym św. Brygidy, gdzie odbył się wieczór słowno-muzyczny. Poezję religijną swojego autorstwa czytał pisarz Paweł Huelle, a wieczór uświetnił koncert kameralny Trio Barokowego w składzie: Jarosław Wyrzykowski – obój, Angelika Leśniak – skrzypce, Natalia Kasperczyk – wiolonczela oraz Hanna Roesler – klawesyn. Wieczór poprowadził i słowem o kompozytorach wzbogacił bp Marcin Hintz. Na zakończenie goście udali się na poczęstunek w ogrodzie.

 

Ostatniego dnia obchodów, w niedzielę, odbyło się uroczyste nabożeństwo dziękczynne w sopockim kościele Zbawiciela, podczas którego Słowo Boże głosił zwierzchnik Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce, bp Jerzy Samiec. Nabożeństwo rozpoczęło się procesją, którą poprowadzili wspólnie Rada Parafialna trójmiejskiej parafii oraz Rada Diecezjalna. W nabożeństwie wzięli udział: prezes Synodu Kościoła ks. dr Adam Malina, bp Waldemar Pytel, prezes Diakonii bp Ryszard Bogusz, radca Konsystorza ks. Janusz Staszczak, duchowni diecezji pomorsko-wielkopolskiej, goście ekumeniczni reprezentujący Kościół Rzymskokatolicki i Kościoły zrzeszone w Polskiej Radzie Ekumenicznej, przedstawiciele korpusu dyplomatycznego, władz samorządowych, świata nauki oraz trójmiejskich instytucji kultury. Oprawę muzyczną zapewnił chór parafialny Gloria Dei pod dyr. Mai Zalesińskiej. Na zakończenie słowa pozdrowienia do wiernych wygłosili m.in. wicemarszałek Województwa Pomorskiego Paweł Orłowski i prezydent Sopotu Jacek Karnowski. Gospodarz miejsca, bp Marcin Hintz, podziękował wszystkim, którzy przyczynili się do organizacji i mieli swój wkład w diecezjalne obchody 500 lat Reformacji.

 

Bezpośrednio po nabożeństwie wszyscy zostali zaproszeni do Muzeum Sopotu, gdzie dokładnie w południe odbył się wernisaż wystawy Z dziejów wspólnoty ewangelickiej w Sopocie, przygotowanej we współpracy z trójmiejską parafią. Wystawę wspólnie otworzyli: bp Jerzy Samiec, bp Marcin Hintz, prezydent Jacek Karnowski oraz dyrektor sopockiego muzeum i jednocześnie kurator wystawy Karolina Babicz-Kaczmarek, która osobiście czuwała nad jej powstawaniem. Na ekspozycji zaprezentowano między innymi główne zasady wiary ewangelickiej, przedwojenną historię sopockiej parafii, a także wybrane sylwetki sopocian – ewangelików, których działalność miała znaczący wpływ na rozwój i życie miasta: włodarze, księża, architekci i przedsiębiorcy, tacy jak: Friedrich Basner, Adolf Bielefeldt, ks. Otto Bowien i Paul Puchmüller. Udokumentowane zostały również wzniesione przez nich budowle sakralne oraz domy i wille. A wszystko to w bardzo nowoczesnej i interaktywnej formie. Zwiedzający mogą m.in. obejrzeć prezentację multimedialną, zapoznać się z luterańskimi strojami liturgicznymi, ułożyć puzzle z grafiką kościoła Zbawiciela w Sopocie, usiąść w kościelnej ławce i posłuchać w słuchawkach hymnu naszego Kościoła, czy zabrać ze sobą karteczki z cytatami znanych ewangelików. Uzupełnieniem wystawy jest opracowana przez Muzeum trasa spaceru „Śladami sopockich ewangelików” w formie mapki. Wystawie towarzyszą także wykłady historyczne, pokazy filmów i spotkania, których zadaniem będzie przybliżenie zwiedzającym Kościoła luterańskiego. Wystawa będzie dostępna do 24 września 2017 r.

 

Ostatnim punktem programu diecezjalnych obchodów jubileuszu 500-lecia Reformacji był wieczorny koncert kameralny w Domu Uphagena – zabytkowym domu mieszczańskim przy ul. Długiej w Gdańsku, będącym oddziałem Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. Koncert „Geistliche Lieder – pieśni duchowne w muzyce artystycznej baroku” był pierwszym z cyklu zatytułowanego „W Salonie Uphagenów. Muzyka tradycji ewangelickiej w Gdańsku”. Gwiazdą wieczoru była Aleksandra Anisimowicz – urodzona w Polsce i mieszkająca w Amsterdamie ceniona barokowa sopranistka. Artystka wykonała pieśni autorstwa Ojca Reformacji – Marcina Lutra, jednego z najwybitniejszych kompozytorów muzyki protestanckiej i autora  pierwszego ewangelickiego śpiewnika – Johanna Waltera oraz sztandarowych twórców baroku – J. S. Bacha i G.F. Händla.

 

Obchody zostały przygotowane przez cały sztab ludzi, a w szczególności przez Komitet Organizacyjny w składzie: bp Marcin Hintz, prof. Jan Iluk, Dominika Gzowska i ks. kmdr Marcin Pilch. Koordynatorem działań była pastorowa Iwona Hintz. Dziękując wszystkim współpracującym instytucjom, ufamy że podczas Głównych Obchodów 500 lat Reformacji w Diecezji Pomorsko-Wielkopolskiej ukazano bogactwo i wielość dziedzictwa ewangelickiej tożsamości dzisiaj. Obchody będą kontynuowane przez szereg kolejnych wydarzeń na terenie wszystkich parafii Diecezji.

 

ks. Marcin Rayss, zdjęcia: Zbigniew Kolka, Krzysztof Mystkowski/KFP

Więcej: DROPBOX1, DROPBOX2

Fotorelacja i reportaż z Debaty Reformacyjnej w Ratuszu na portalu gdansk.pl, cz. II

Rozmowa w Radio Gdańsk z bp. M. Hintzem i prof. Stegnerem