english version
Hasła biblijne na dzisiaj Ukryj hasła biblijne

Opowieść o polskich ewangelikach

Warszawska promocja książki o rodzinie Burschów

16.04.2016
Udostępnij

15 kwietnia, w Domu Spotkań z Historią w Warszawie odbyła się promocja książki „Rodzina Burschów. Opowieści o polskich ewangelikach”, którą zorganizowało Wydawnictwo Augustana.


Opowieść o polskich ewangelikach

Na początku spotkania ks. Jerzy Below, redaktor naczelny „Zwiastuna Ewangelickiego”, a zarazem dyrektor Wydawnictwa Augustana przedstawił kulisy powstania książki. Wspomniał, że książka jest pomysłem współczesnych potomków rodziny Burschów. Zwrócił uwagę, że postać bp Juliusza Bursche ma szczególne znaczenie dla Wydawnictwa Augustana, był on bowiem był trzecim redaktorem naczelnym najstarszego czasopisma wydawanego w Polsce - Zwiastuna Ewangelickiego.

Ks. Below zaznaczył, że książka jest wynikiem pracy wielu autorów, co wpłynęło na jej charakterystyczny styl, ale jest także jej bogactwem. Ponadto zawiera szereg interesujących fotografii rodzinnych oraz zdjęć autorstwa Stefana Burschego. Zakończył zachętą do tego, by dokumentować historie swoich rodzin, gromadzić zapiski, które z czasem mogą być doskonałą kroniką rodzinną.

Dr Aleksander Łupienko, pracownik Instytutu PAN, praprawnuk biskupa Burschego przedstawił zebranym główne postacie rodzinne i dodał, że omawia ona dzieje ośmiu z rodzeństwa Burschów. W jednym tomie połączono część naukową, wspomnieniową i fotograficzną.

Część pierwsza jest pokłosiem sesji naukowej, która odbyła się w Wiśle w 150. rocznicę urodzin biskupa oraz 70-lecia jego śmierci w 2012. Druga część przedstawia wspomnienia spisane przez potomków rodziny Burschów, a trzecia zawiera ilustracje odnalezione w archiwum rodzinnym Stefana Burschego.

Dr Łupienko nakreślił dzieje rodziny Bursche, która w latach dwudziestych XIX wieku przybyła do Polski z Niemiec. Choć ojciec rodzeństwa, ks. Ernest Bursche, urodzony na ziemiach polskich, nie czuł się jeszcze Polakiem, to jego syn już całym sercem wypowiedział się za polskością. Książka pokazuje przebieg procesu, w jakim Burschowie odkrywali swoje przywiązanie do polskości i Polski. Ich wybór pozostał zresztą niezmienny mimo trudnych kolei losu w okresie okupacji. Jego konsekwencją było uznanie rodziny za niemieckich renegatów, którzy na osobiste polecenie Himmlera mieli zostać zlikwidowani. Historia rodziny jest więc z jednej strony opowieścią o polskim patriotyzmie, ale także narracją o awansie społecznym jakiej doświadczyli członkowie rodziny. Wspomniał również o związkach rodziny z Warszawą (główne miejsce pracy i życia rodziny biskupa) i Wisłą (miejsce odpoczynku rodzinnego oraz pielęgnowania górskich pasji).

Nestor rodu, prof. Juliusz Gardawski, socjolog ze Szkoły Głównej Handlowej zwrócił uwagę słuchaczy na postacie kobiet z rodu Bursche, które w okresie II wojny św., po aresztowaniu większości mężczyzn z rodziny, „starają się zachować stosunkowo niezmienną substancję rodziny”. W pierwszej kolejności wskazał na córkę biskupa, Helenę Bursche, dyrektorkę Gimnazjum Ewangelickiego im. Anny Wazówny w Warszawie. Po wybuchu wojny przekształciła gimnazjum w szkołę konfekcyjno-galanteryjną, by mogło nadal działać i oferować możliwości edukacyjne dla dziewcząt. Helena prowadziła też tajne nauczanie (podziemne liceum) i w najtrudniejszych czasach przejęła pieczę nad całą rodziną.

Drugą ciekawą postacią wymienioną przez prof. Gardawskiego, była żona Henryka Burschego, która w majątku rodzinnym w Poradach (pod Rawą) stworzyła bezpieczne schronienie dla licznej rodziny i kuzynów biskupa. W prezentacji pojawiła się również inna Helena, żona Edgara Bursche, aresztowanego pod zarzutem szpiegostwa syna Ernsta, brata biskupa, a zarazem dyrektora fabryki w Tverze (Rosja). Helena jest zmuszana przez NKWD do wyrzeczenia się męża, rozwiedzenia się z nimi i podpisania „lojalki”, że będzie wychowywała dzieci zgodnie z ideologią komunistyczną. Nie decyduje się jednak na to, a w konsekwencji ma ogromne problemy ze znalezieniem pracy.

Następnie prof. Tadeusz Stegner, historyk z Uniwersytetu Gdańskiego, przybliżył zebranym postać bp Juliusza Bursche. Powiedział, że mimo zmieniających się epok i bohaterów, Bursche jest postacią wyjątkową i w dużej mierze uniwersalną. Niezwykle ciekawe jest również tło historyczne, w którym widoczne są narastające polsko-niemiecki konflikty narodowościowe w niepodległym państwie polskim. „Podkreślanie jedności Polaków ewangelików na różnych ziemiach polskich i dążenie do skupienia ich w jednym organizmie jest ogromną zasługą bp. Burschego" – zaznaczył prof. Stegner.

Na koniec Stefan Gardawski, praprawnuk biskupa, opowiedział o fotograficznej spuściźnie Stefana Burschego – swego dziadka. Wskazał na dotąd niepublikowane zdjęcia, ilustrujące realia życia na początku XX w. oraz opowiedział o procesie odkrywania i pozyskiwania danych o zdjęciach wykonanych w tak odległym czasie.

Podczas spotkania przypomniano również reportaż Henryka Jantosa z 2004 r. pt. „Polskie życie. Polska śmierć”, który opowiadał o życiu bp Juliusza Burschego. Przytoczone zostały słowa orędzia wygłoszonego przez bpa Burschego w dniu wybuchu II wojny światowej, w filmie ekspresyjnie odczytane przez ks. gen. Adama Pilcha, który zginął w katastrofie smoleńskiej: „My, Polacy ewangelicy, którzy jesteśmy integralną cząstką narodu polskiego, którzy z nim żyjemy i z nim czujemy – nas nie trzeba nawet wzywać, abyśmy w dziejowej chwili złożyli ofiarę mienia i krwi na ołtarzu dobra Ojczyzny. Żadne ofiary nie będą nam zbyt wielkie, aby dać odpór mocy, która urągać śmie majestatowi Rzeczpospolitej”.

Bez wątpienia postać bp Juliusza Bursche zapisała się na kartach polskiego ewangelicyzmu w sposób szczególny i powinna być ciągle przypominana. Okazją do poznania życia biskupa, ale też pozostałych ciekawych losów przedstawicieli rodziny jest książka zaprezentowana przez Wydawnictwo Augustana w Warszawie.

tekst: agt

zdjęcia dostępne na stronie www.zwiastun.pl