„Śląski Szmaragd” – nagroda diecezji katowickiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego przyznawana jest  wybitnym osobom ze Śląska za zasługi w dziedzinie kultury, ekumenizmu, szerzenia tolerancji i pojednania. To zaszczytne wyróżnienie honorujące  przedstawicieli zarówno z kręgu pozakonfesyjnego, jak i  samych ewangelików, ustanowione zostało z inicjatywy ks. Tadeusza Szurmana (1954-2014), byłego proboszcza parafii ewangelickiej w Katowicach i biskupa diecezji katowickiej w latach 2001-2014. 
 

Tradycyjnie 31 października w Święto Reformacji podczas jubileuszowego nabożeństwa w kościele Zmartwychwstania Pańskiego w Katowicach miało miejsce wręczenie „Śląskiego Szmaragdu” przyznanego tegorocznym laureatom – prof. dr. Hab. Ryszardowi Kaczmarkowi i dr. hab. Wacławowi Gojniczkowi. Obaj Laureaci są historykami, wykładowcami Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, prowadzącymi jednocześnie badania naukowe nad dziejami śląskiego ewangelicyzmu, jak podkreślali w swoich wypowiedziach, wyjątkowo ożywionymi z okazji świętowanego Roku Reformacji. 
 

Nabożeństwo reformacyjne, któremu towarzyszyło wręczenie nagród, prowadził biskup diecezji katowickiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP – ks. dr Marian Niemiec, zarazem proboszcz katowickiej parafii ewangelickiej.  W tym szczególnym wydarzeniu uczestniczyli duchowni z Kościołów należących do Polskiej Rady Ekumenicznej wraz z księżmi rzymskokatolickimi , w tym ks. dr. Adamem Włodarczykiem –  biskupem pomocniczym katowickiej diecezji rzymskokatolickiej reprezentującym Arcybiskupa Metropolitę katowickiego Wiktora Skworca, laureata „Szmaragdu” 2017. Na nabożeństwie obecni byli przedstawiciele świata nauki wraz z Rektorem Uniwersytetu Śląskiego prof. dr. hab. Andrzejem Kowalczykiem, świata kultury oraz reprezentanci władz miasta; obecni byli także laureaci poprzednich edycji Nagrody, w tym ks. bp. Jan Szarek, prof. Ewa Chojecka, prof. Jan Malicki oraz dr. Henryk Mercik. Nie zabrakło w tych szczególnych chwilach członków rodzin i znajomych Laureatów, a także katowickich parafian świętujących jak co roku pamiątkę Reformacji.

Nabożeństwo miało charakter ekumeniczny, do czego nawiązywał w swoim kazaniu bp Marian Niemiec. Katowicki duszpasterz przypomniał zebranym postać Marcina Lutra, który pięćset lat temu odkrył dar „usprawiedliwienia z wiary, przez łaskę”, co poróżniło wierzących i było przez stulecia zarzewiem konfliktów i nieporozumień. Ale protestancko-katolicki dialog ostatnich dziesięcioleci  pozwala z optymizmem patrzeć w przyszłość, zwłaszcza w kontekście przypomnianej przez Biskupa  „Wspólnej deklaracji w sprawie nauki o usprawiedliwieniu”, opracowanej i  przyjętej  przez Kościoły w 1999 roku, w kontekście także nowych wyzwań współczesności  oraz zrozumienia dla „pojednanej różnorodności” w świecie chrześcijańskim. 

Sylwetki laureatów przedstawił kurator diecezjalny diecezji katowickiej Artur Steinert. Pokrótce zebrani mieli okazję poznać dokonania naukowe, wydawnicze czy edukacyjne Laureatów,  które zwróciły uwagę Kapituły przyznającej nagrodę.   

Prof. zw. dr hab. Ryszard Kaczmarek  jest kierownikiem Zakładu Archiwistyki i Historii Śląska na Uniwersytecie Śląskim pełniąc jednocześnie funkcję z-cy Dyrektora ds. Instytutu Badań Regionalnych Biblioteki Śląskiej w Katowicach. Pośród licznych dokonań Profesora  zwrócona została uwaga przede wszystkim na projekty wszczęte dla uczczenia rocznicy Reformacji, do których należały zorganizowane konferencje naukowe, opublikowane książki (m.in. „500 lat Reformacji na Górnym Śląsku”, pod red. R. Kaczmarka I W. Gojniczka, Katowice 2017), a także zainicjowanie w sensie bardziej perspektywicznym badań nad dziejami Kościołów ewangelickich na Śląsku. 

Drugi z laureatów – dr hab. Wacław Gojniczek jest również członkiem Zakładu Archiwistyki i Historii Śląska na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, w swoich zainteresowaniach badawczych zajmując się dziejami ewangelicyzmu ze szczególnym uwzględnieniem Śląska Cieszyńskiego. Obu Laureatów łączą zresztą wspólne projekty naukowe związane z Rokiem Reformacji, w tym wymieniane współautorstwo publikacji dotyczącej Kościołów ewangelickich na Górnym Śląsku. Dr hab. Wacław Gojniczek jest związany z parafią ewangelicką w Cieszynie; do jego zasług należy wykorzystanie parafialnego archiwum cieszyńskiego do prac badawczych nad dziejami śląskiego ewangelicyzmu oraz losów wyznawców na ziemi cieszyńskiej. 

Nagrodę wręczył Laureatom bp. Marina Niemiec wraz z kuratorem diecezji  Arturem Steinertem. Każdy z nagrodzonych miał okazję przekazać swoje podziękowania  i słowa refleksji. Prof. Ryszard Kaczmarek nie kryjąc wzruszenia zaznaczył, że czuje się szczególnie wyróżniony, że niewidoczna z reguły praca historyków polegająca na spędzaniu czasu w archiwach czy salach bibliotecznych została nie tylko zauważona, ale także doceniona. Historyk zaznaczył, że jubileusz 500-lecia Reformacji stał się istotnym impulsem dla rozpoczęcia nierealizowanych dotąd z różnych względów prac badawczych nad wieloma aspektami śląskiego ewangelicyzmu. Dr hab. Wacław Gojniczek podkreślił, że jego wkład  w rozpoznawanie dziejów cieszyńskiego ewangelicyzmu nie byłby możliwy bez  współpracy z zespołem zaprzyjaźnionych badaczy i historyków współuczestniczących w odkrywaniu archiwum przy cieszyńskiej parafii ewangelickiej, które otworzyło nowe możliwości w zakresie głębszego rozpoznawania wspólnej luterańskiej przeszłości. 

Gratulacje przekazali nagrodzonym niektórzy spośród uczestników, w imieniu własnym lub nieobecnych. Rzymskokatolicki biskup Adam Włodarczyk odczytał gratulacje w imieniu katowickiego Metropolity bp. Wiktora Skworca, w imieniu prezydenta Miasta Katowic Marcina Krupy słowa uznania skierowane do prof. Ryszarda Kaczmarka przekazał wiceprezydent Mariusz Skiba. Obecny na nabożeństwie Rektor UŚ prof. Andrzej Kowalczyk gratulował obu nagrodzonym profesorom doceniając ich zaangażowanie w pracę naukową, zarazem dydaktyczna, służącą kolejnym pokoleniom studentów kształcących się na śląskiej Uczelni. We wszystkich słowach gratulacyjnych nie brakowało życzeń związanych z dalszymi planami naukowymi obu Laureatów. 

W ostatniej części duchowni przedstawiali przed ołtarzem modlitwy, które dotyczyły całej wspólnoty wiernych, pojednania w dzisiejszym trudnym świecie oraz upragnionego przez wszystkich porozumienia i pokoju. Nabożeństwo zakończyła wspólna modlitwa „Ojcze Nasz” oraz wspólny śpiew końcowej pieśni. Po zakończeniu wszyscy mogli przekazać laureatom „Śląskiego Szmaragdu” indywidualne gratulacje. Nabożeństwo wzbogacił swoim śpiewem chór katowickiej parafii ewangelickiej „Largo cantabile” pod dyrekcją dr Aleksandry Mciejczyk. Na organach grała Miriam Szurman-Zubrzycka. 

W uroczystości wzięli udział także:  ks. bp senior Henryk Roter-Sacewicz z Kościoła Chrystusowego w RP, prezbiter Jerzy Rogaczewski i pastor Ireneusz Górczyński  z Kościoła Chrześcijan Baptystów, ks. Waldemar Dąbrowski z Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego, ks. Adam Stelmach z Kościoła Polskokatolickiego, ks. dr Adam Palion – delegat Arcybiskupa ds. ekumenizmu, ks. Andrzej Suchoń – proboszcz Parafii Mariackiej w Katowicach. 

„Śląski Szmaragd” – symbolicznie nagroda nawiązuje do dawnego określenia Śląska jako „Szmaragdu Europy”, którego wartość wzrasta wraz z jego różnorodnością i połączeniem jego wielorakich wartości i piękna, na wzór urody szlachetnego kamienia.   

 

 

tekst: Aneta M. Sokół 
zdjęcia: ks. Zbigniew Obracaj

 

Zobacz także

• Wiadomości z Polski
• Wiadomości z zagranicy
• Wydarzenia parafialne
• Zapowiedzi wydarzeń
• www.bik.luteranie.pl