Środa Popielcowa

12.Wszakże jeszcze teraz mówi Pan: Nawróćcie się do mnie całym swym sercem, w poście, płaczu i narzekaniu! 13.Rozdzierajcie swoje serca, a nie swoje szaty, i nawróćcie się do Pana, swojego Boga, gdyż On jest łaskawy i miłosierny, nierychły do gniewu i pełen litości, i żal mu karania! 14.Kto wie, może pożałuje i zlituje się, i pozostawi błogosławieństwo, abyście mogli składać ofiarę z pokarmów i płynów Panu, waszemu Bogu. 15.Zatrąbcie na rogu na Syjonie, ogłoście święty post, zwołajcie zgromadzenie! 16.Zgromadźcie lud, poświęćcie zebranie, zbierzcie starszych, zgromadźcie dzieci i niemowlęta! Niech oblubieniec wyjdzie ze swej komory, a oblubienica ze swej komnaty! 17.Niech kapłani, słudzy Pana, zapłaczą między przedsionkiem a ołtarzem i mówią: Zmiłuj się nad swoim ludem, Panie, i nie wystawiaj na hańbę swojego dziedzictwa, aby poganie szydzili z niego! Dlaczego mają mówić wśród pogańskich ludów: Gdzie jest ich Bóg? 18.Wtedy Pan zapłonął gorliwością o swoją ziemię i zmiłował się nad swoim ludem. 19.I odpowiedział Pan, i rzekł do swojego ludu: Oto Ja ześlę wam zboże i moszcz, i oliwę, i tym się nasycicie. I już was nie wystawię na hańbę między narodami.

Jl 2,12-19

Początek czasu pasyjnego kojarzy mi się

z początkiem publiczej działalności Jezusa. Zastanawia mnie fakt, że Zbawiciel nie rozpoczął swojego pierwszego przemówienia od słów zapewniających o miłości Boga, łasce, zbawieniu, ale… „Odtąd począł Jezus kazać i mówić: Upamiętajcie się, przybliżyło się bowiem Królestwo Niebios”(Mt 4,17). Prawie tysiąc pięćset lat później pewien mnich przypomniał, jak ważne jest odpowiednie rozumienie tych pierwszych, publicznych słów Jezusa. Warto jednak zauważyć, że pokuta to pojęcia istotne i znane już w czasach Starego Testamentu. Rozpoczynając czas pasyjny, przyjrzyjmy się bliżej tym określeniom.

 

Prorok Joel wkomponował wezwanie do pokuty

w bardzo ciekawym miejscu swojej księgi. Plan tego dzieła można przedstawić następująco:

1.       Opis plagi szarańczy

2.       Lament narodu nad plagą

3.       Plaga szarańczy jako zapowiedź „dnia Pana” (dnia sądu nad Judą)

4.       Wezwanie do pokuty

5.       Odpowiedź Boga: obietnica uwolnienia, ratunku

6.       „Dzień Pański” jako sąd nad wrogami Judy

7.       Pomyślność Syjonu i zniszczenie jego nieprzyjaciół

 

Na przykładzie tego planu widać wielkie znaczenie pokuty w księdze Joela. Pokuta odmienia los narodu, ratując go przed negatywnymi konsekwencjami sądu i zapewniając życie w bezpieczeństwie i dostatku.

 

 

W polskich przekładach Biblii pokuta, upamiętanie i nawrócenie to…

…odpowiedniki hebrajskich szub - „zwracać”, „powracać” lub nacham - „cierpieć z powodu czegoś”, „żałować czegoś” i greckiego metanoein - „zmieniać sposób myślenia”. W tekście z księgi Joela pojawia się hebrajskie szub, jednak pokuta dla nas dzisiaj może być wypadkową wszystkich trzech terminów. W takim przypadku pokutę można by scharakteryzować bardzo szeroko, jako proces rozpoczynający się od żałowania popełnionego grzechu, który przez zmianę myślenia prowadzi do zwrócenia się na nowo do Boga. Biblijne nauczanie wskazuje, że to Boże działanie  i jego dobroć prowadzi człowieka przez proces pokuty (Rz 2,4). Joel jednoznacznie wskazuje Boże powody wezwania do pokutowania - Bogu zależy na nawróceniu, ponieważ jest On „łaskawy i miłosierny, nierychły do gniewu i pełen litości, i żal mu karania”. Człowiek wezwany do upamiętnia powinien więc pozytywnie odpowiedzieć na to wezwanie, nie może sobie jednak przypisywać żadnej zasługi w tym procesie.

 

Pokuta nie jest tylko rodzajem zachowania się człowieka,

ale przede wszystkim wewnętrznym aktem. Zaraz po wezwaniu do postu, płaczu i narzekania, Joel przekazał Słowa Boga: „Rozdzierajcie swoje serca, a nie swoje szaty, i nawróćcie (szub) się do Pana, swojego Boga (…)”. Bóg zna człowieka i wie, że zewnętrze zachowanie, chociaż potrzebne w całym procesie, może dawać człowiekowi złudne poczucie „sukcesu” nawrócenia. Dlatego dopełnieniem pokutowania jest postawa serca. Bóg, ale też sam człowiek, doskonale wie, kiedy jego żal, przeprosiny i chęć poprawy są szczere. Serca nie da się oszukać, dlatego „rozdacie serca” wydaje się mieć u Joela decydujące znaczenie.

 

Pokuta w księdze Joela, chociaż pojawia się w kontekście sądnego „dnia Pana”,

nie wtrąca odbiorcy w rozpacz, ale niesie nadzieję i obietnicę ratunku. Jl 2,14 wysuwa tylko pewne przypuszczenie dotyczące odpowiedzi na pokutę: „Kto wie, może [Bóg] pożałuje i zlituje się, i pozostawi błogosławieństwo (…)”. Może to wynikać z faktu, że Bóg jest suwerenny i zawsze ma wybór. Nie jest ograniczony i związany działaniem człowieka. Jednak końcowe fragmenty księgi, a także Jl 2,18-19 wskazują na Boże miłosierdzie i ostateczną pozytywną odpowiedź: „Wtedy Pan zapłonął gorliwością o swoją ziemię i zmiłował się nad swoim ludem. I odpowiedział Pan, i rzekł do swojego ludu: Oto Ja ześlę wam zboże i moszcz, i oliwę, i tym się nasycicie. I już was nie wystawię na hańbę między narodami”.

 

Pokuta, chociaż samo słowo brzmi staroświecko,

w dalszym ciągu jest potrzebnym elementem życia duchowego. Nauczanie o potrzebie upamiętania wskazuje ludziom żyjącym bez Boga na tragiczny koniec takiego stanu rzeczy, ale równocześnie daje szansę ratunku. Dla wierzącego pokuta nie musi być związana tylko i wyłącznie z wielkimi życiowymi porażkami. Może być codziennym punktem kontrolnym, który skonfrontuje nas z nauczaniem Biblii i wskaże elementy do poprawy. Każdemu życzę, aby pokutę traktował nie jako wymagany przez Boga przykry obowiązek, ale jako środek ratunkowy. Amen.

Słowo Boże - kazania