Poświęcenie katedry w Moskwie

W pierwszą Niedzielę Adwentu (30.11.2008) odbyła się uroczystość poświęcenia katedry Św. Piotra i Pawła w Moskwie. Nabożeństwo połączone było z obchodami 440-lecia pojawienia się luteranizmu na ziemiach rosyjskich.

 

W tej doniosłej uroczystości udział wziął zwierzchnik naszego Kościoła, ks. bp Janusz Jagucki, który w imieniu naczelnych władz Kościoła luterańskiego w Polsce przekazał okolicznościowe pozdrowienia, oparte na haśle biblijnym 2009 roku: Co niemożliwe jest u ludzi, możliwe jest u Boga (Łk 18, 27). Zawarł w nich również życzenia, aby katedra św. Piotra i Pawła, tak jak niegdyś budziła podziw oraz zachwyt, a życie parafialne mogło się dynamicznie rozwijać ku Bożej chwale. Ks. bp J. Jagucki był jedynym zagranicznym biskupem, biorącym udział w tych uroczystościach.

  

 

Historia parafii Św. Piotra i Pawła w Moskwie jest dosyć skomplikowana. Pierwsi luteranie pojawili się w Moskwie podczas panowania Wielkiego Księcia Vasilia Ivanovicza (1524-1533). W roku 1559 powstała pierwsza parafia św. Michała Archanioła w Moskwie. Początkiem 1576 r. wybudowano drewniany kościół, który był pierwszym luterańskim kościołem nie tylko w samej Moskwie, ale również i w całej Rosji. W 1626 roku parafia św. Michała podzieliła się i utworzono odrębny zbór św. Piotra i Pawła, z nowym kościołem w centrum Moskwy. Niestety w roku 1652 prawosławny patriarcha, wydał edykt, na mocy którego chrześcijanie nie należący do Kościoła prawosławnego zostali przesiedleni do miejscowości Jauzskaja Sloboda, a kościół zburzono.

 

Jednak miejscowi luteranie nie zrezygnowali i wybudowali nowy kościół w roku 1670. Natomiast w roku 1695 za czasów panowania cara Piotra Wielkiego oddano do użytku nowy, tym razem murowany kościół. W 1817 r. zezwolono luterańskiej parafii zakupić posiadłość w pobliży ulicy Pokrovka. W czerwcu następnego roku przystąpiono do rozbudowy nabytego majątku i przekształcenia go na kościół. Projekt został ufundowany przez króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III i wspierany przez cara Aleksandra I. Nowy kościół oddano do użytku 18 sierpnia 1819 r.

 

 

W połowie XIX stulecia, kiedy liczba parafian przekroczyła 6.000 członków, podjęto decyzję o rozbudowie kościoła, opartego na projekcie A. Meinhardta. Pracę zakończono w styczniu 1862 r. Rok później, zostały zawieszone dzwony, ofiarowane przez cesarza Wilhelma I. Kościół służył nie tylko parafianom, ale także i lokalnej społeczności poprzez regularne koncerty organowe. W 1843 r. koncertował w luterańskim kościele Franciszek Liszt.

 

We wczesnych latach XX wieku parafia Św. Piotra i Pawła liczyła ok. 17.000 członków. Z tego względu postanowiono wybudować nowy kościół. Budowę rozpoczęto w 1903 r. Już po dwóch latach 18 grudnia 1905 roku, nowowybudowany luterański kościół został oddany do użytku jako kościół katedralny diecezji moskiewskiej. W roku 1924 parafia otrzymała status kościoła katedralnego Ewangelicko-Luterańskiego Kościoła w ZSRR.

 

 

Sytuacja Kościoła uległa całkowitej zmianie po roku 1930. W listopadzie 1936r. miejscowy duszpasterz, ks. Alexander Streck wraz z członkami Kolegium kościelnego zostali aresztowani, wydano także zakaz odprawiania nabożeństw. W 1937 w katedrze utworzono kino „Arctica” , natomiast w następnych latach przekształcono katedrę w studio filmowe „Diafilm”, doszczętnie niszcząc wnętrze świątyni. W 1957 r. tuż przed rozpoczęciem Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów usunięto zwieńczenie wieży katedry. Do dnia dzisiejszego wieża nie została odbudowana.

 

Nowy rozdział w życiu parafii rozpoczął się w latach 1990-1991. W maju 1991 r. z inicjatywy miejscowych luteran zarejestrowano parafię w Departamencie Sprawiedliwości przy Radzie Miasta w Moskwie. Kolegium parafialne, któremu przewodniczył Sergiei Laktionov zwróciło się z prośbą do zarządu studia filmowego, który był w posiadaniu całego kompleksu katedralnego, aby udostępnić parafii miejsce na nabożeństwa. Prośba została przyjęta.

 

4 września 1991 r. bp Kalnins i ksiądz Stefan Reder poprowadzili po długiej przerwie pierwsze nabożeństwo w katedrze. Od tej pory nabożeństwa są odprawiane regularnie każdej niedzieli, a w roku 1992 zbór otrzymał stałego duszpasterza w osobie ks. Gunnara von Schlippe. W czerwcu 1992 roku, na mocy decyzji wydanej przez rosyjski rząd, katedra została oficjalnie zwrócona luterańskiej parafii.

 

Jednak wtedy pojawiły się dalsze problemy. Przede wszystkim wynikały one z opuszczenia budynku przez studio filmowe, który w czasie swojego pobytu w katedrze w całości zmieniło jego wygląd. Dzięki funduszom ofiarowanym przez miejscowych parafian, jak również pomocy napływającej od współwyznawców z Europy, pod koniec 1997 r. rozpoczęto rekonstrukcję prezbiterium, w którym odbywały się nabożeństwa do roku 2004.

 

 

Niestety, ze względu na brak wystarczających środków, przywrócenie oryginalnego wyglądu katedry było wówczas niemożliwe. Jednak po intensywnych wysiłkach, zdołano pozyskać ofiarodawców, zarówno indywidualnych jak i instytucjonalnych. Dzięki uzyskanym środkom przystąpiono do kapitalnego odrestaurowania katedry. Wielu parafian nie wierzyło, że uda się przywrócić katedrę do pierwotnego stanu. Tymczasem stopniowo w latach 2004-2008 zdołano zrekonstruować pokrycie dachowe, ściany, kolumny, wstawiono okna witrażowe w prezbiterium, zainstalowano organy, podłogowe ogrzewanie, system wentylacji. W 2005 roku biskup Siegfried Springer rekonsekrował ołtarz.

 

Dzieje luterańskiej parafii w Moskwie ukazują nam w jaki sposób wyznawcy Chrystusa, a w szczególności luteranie, byli doświadczani przez komunistyczne władze państwowe. Na przestrzeni 60 lat minionego stulecia toczyła się zacięta walka pomiędzy Kościołem a państwem. Przekształcenie katedry w studio filmowe dowodzi, że dla ówczesnych rządzących nie było żadnej sfery sacrum, którą należy uszanować. Jasno wskazywano wiernym, że w socjalistycznym państwie nie ma miejsca na Kościół, Boga i religię.

 

Dziś sytuacja zmieniła się, jednak nadal można zauważyć niechęć i obojętność wobec osób wierzących. Wbrew temu moskiewscy luteranie pozostają ufni Bożemu miłosierdziu i prowadzeniu. Uroczystość poświęcenia luterańskiej katedry w Moskwie jest doskonałym świadectwem Chrystusowych słów, że "co niemożliwe jest u ludzi, możliwe jest u Boga" ( Łk 18, 27).

  

opr. xmk