Historia tekstu Konkordii Leuenberskiej
Niewielka miejscowość Leuenberg koło Bazylei była 16 marca 1973 roku świadkiem niezwykłego wydarzenia. Zgromadzeni tu przedstawiciele Kościołów luterańskich, reformowanych i ewangelicko-unijnych z całej Europy uchwalili w tym dniu porozumienie doktrynalne, które wkrótce stało się powszechnie znane jako Konkordia leuenberska. Na mocy tego porozumienia Kościoły uznające Konkordię służą sobie wzajemnie wspólnotą Stołu Pańskiego i kazalnicy, co obejmuje także wzajemne uznawanie ordynacji oraz współusługiwanie duchownych. Wspólnota kościelna w znaczeniu Konkordii weszła oficjalnie w życie 1 października 1974 roku. Rozpowszechniona jest opinia, że stanowi ona najistotniejsze porozumienie ekumeniczne zawarte w 20. stuleciu.
Tekst z 1973 roku był uwieńczeniem wieloletnich rozmów doktrynalnych. Dialog reformowano-luterański na płaszczyźnie europejskiej został zainicjowany przez Komisję do Spraw Wiary i Ustroju Światowej Rady Kościołów. Pod jej patronatem, w latach 1955-1959, odbyły się rozmowy wstępne, które nie przyniosły jednak widocznych rezultatów. Światowy Alians Kościołów Reformowanych i Światowa Federacja Luterańska mocniej zaangażowały się w drugą fazę dialogu, w tzw. rozmowy w Schauenbergu (1964-1967). Spotkano się wówczas czterokrotnie, stawiając sobie za cel zbadanie, czy stare podziały z czasów Reformacji są dziś w ogóle usprawiedliwione. I wreszcie, podczas trzeciej fazy dialogu (tzw. rozmowy w Leuenbergu), w której uczestniczyli już oficjalni przedstawiciele Kościołów, powiedziano sobie wyraźnie, iż celem rozmów jest stworzenie możliwości ustanowienia wspólnoty kościelnej. Posunięto się nawet tak daleko, że opisano kolejne etapy realizowania tego celu.
W wyniku rozmów w Leuenbergu został opracowany "Projekt Konkordii", który opublikowano we wrześniu 1971 roku. Wyrażał on nadzieję, że tworzenie wspólnoty kościelnej rozumiane będzie jako żywy proces, a sama wspólnota będzie wymagała stałe- go pogłębiania, uaktualniania i rewidowania, co może zachęcić inne, wyznaniowo pokrewne, Kościoły w krajach pozaeuropejskich i pomóc im w prze- zwyciężeniu rozłamu. Projekt wysłano wszystkim Kościołom reformowanym, luterańskim i ewangelicko-unijnym z prośbą o zaopiniowanie. W marcu 1973 roku odbyło się posiedzenie, podczas którego - jak już wspomniano na wstępie - przyjęto ostateczny tekst Konkordii.
Konkordia nie zadowala się tylko ogłoszeniem wspólnoty kościelnej, lecz przywiązuje też dużą wagę do jej urzeczywistnienia: Nie kwestionując ważności ksiąg wyznaniowych poszczególnych Kościołów, sama nie chce być traktowana jako wyznanie wiary. Stanowi ona konsens uzyskany w zasadniczych kwestiach, konsens, który umożliwia wspólnotę między Kościołami reprezentującymi różne pozycje wyznaniowe.
Model ekumeniczny, który jest fundamentem Konkordii, to model jedności w pojednanej różnorodności. Kościoły, które przyjmują Konkordię, czynią to zachowując lojalność wobec wyznań wiary, z którymi czują się związane lub respektując własne tradycje. Model ten oznacza, że poszczególne Kościoły istnieją nadal w niezmienionym kształcie, lecz w stosunkach wzajemnych liczą się z faktem, że - zgodnie z Nicejsko-Konstantynopolitańskim Wyznaniem Wiary - stanowią jeden, święty, powszechny i apostolski Kościół.
Ekumeniczny model jedności w pojednanej różnorodności nie jest modelem organizacyjnym, modelem proponującym utworzenie takiej lub innej unii kościelnej. Można go raczej przyrównać do wspólnej wędrówki wzajemnie akceptujących się Kościołów. Warunkiem tej akceptacji jest zgodność poglądów w zakresie wyznawania jednej prawdy Ewangelii, z tym że prawda ta może być wyrażana w różnej formie.
Zawarcie Konkordii nie było rozumiane jako akt jednorazowy. Podpisując ją Kościoły zobowiązały się do kontynuowania dyskusji doktrynalnych. Konkordia wylicza kilka różnic doktrynalnych wymagających dalszego zbadania. W tym celu co kilka lat odbywają się Zgromadzenia Ogólne Sygnatariuszy Konkordii. Miały one miejsce kolejno: I - w Sigtunie (Szwecja) w 1976 roku; II - w Driebergen (Holandia) w 1981 roku; III - w Strasburgu (Francja) w 1987 roku; IV - w Wiedniu (Austria) w 1994 roku; V - w Belfaście (Irlandia Północna) w dniach 19-25 czerwca 2001 roku.
Nowe impulsy dla dalszej pracy wyszły od Europejskiego Zgromadzenia Ewangelickiego w Budapeszcie (1992). Uznało ono, że Konkordia mogłaby się stać ważnym instrumentem integracji Kościołów ewangelickich w Europie, toteż zaapelowało do Leuenberskiej Wspólnoty Kościołów, aby z faktu, że w ostatnich latach w niektórych krajach Kościoły luterańskie i reformowane zawarły wspólnotę z Kościołami anglikańskimi i metodystycznymi, wyciągnęła konsekwencje dla tych Kościołów w całej Europie.
Apel ten podjęło wspomniane wyżej IV Zgromadzenie Ogólne Sygnatariuszy Konkordii w Wiedniu. Podano tam do wiadomości, że Kościoły metodystyczne byłyby już dzisiaj gotowe podpisać Konkordię leuenberską. Nie mogą jednak tego uczynić, gdyż w paragrafie 1. Konkordii jest mowa tylko o Kościołach luterańskich, reformowanych, ewangelicko-unijnych i dwóch Kościołach przedreformacyjnych (waldensów i braci czeskich). W tej sytuacji przyjęto odrębny dokument mówiący o poszerzeniu wspólnoty, który po zaaprobowaniu go przez sygnatariuszy Konkordii i Kościoły metodystyczne nabrał mocy prawnej. W dniu 1 stycznia 1997 roku Leuenberska Wspólnota Kościołów poszerzyła się o 7 Kościołów metodystycznych na naszym kontynencie.
Ostatnie, V Zgromadzenie Ogólne w Belfaście (2001) poparło propozycje prowadzenia oficjalnego dialogu teologicznego z Kościołami tradycji baptystycznej w Europie. Jednocześnie oceniło pozytywnie wstępne rozmowy, które już miały miejsce.
Według stanu na koniec 2001 roku sygnatariuszami Konkordii leuenberskiej są 103 Kościoły. Mimo że jest to przedsięwzięcie dotyczące Kościołów europejskich, wyrażono zgodę na podpisanie Konkordii przez 5 Kościołów z Ameryki Południowej, uzasadniając to tym, że ich członkowie wywodzą się z kontynentu europejskiego.