300 lat kościoła łaski w Kożuchowie

W dniu 29 maja 2009 r. odbyła się w Kożuchowie, z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Kożuchowskiej, sesja naukowa z okazji jubileuszu 300-lecia kościoła łaski "Winnicy Jezusowej", z którego do dziś przetrwała jedynie wieża oraz rozproszone po regionie elementy wystroju wnętrza. Honorowy patronat nad sesją zatytułowaną "Obraz religijny ziem województwa lubuskiego w XVI - XVIII wieku" sprawowali Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Zielonej Górze oraz burmistrz Kożuchowa. Miejscem obrad były wnętrza kożuchowskiego zamku, który uniknął powojennej dewastacji dzięki przybyłemu z Warszawy ewangelikowi Edmundowi Szajerowi, zamieszkującemu w nim przez wiele lat wraz z rodziną, chroniącemu zabytek przed wandalami i wykonującemu drobne prace naprawcze. Obecnie zamek jest siedzibą Kożuchowskiego Ośrodka Kultury i Sportu. Po wygłoszeniu referatów uczestnicy przeszli do Izby Regionalnej w pobliskiej Baszcie Krośnieńskiej, gdzie otwarto wystawę czasową, poświęconą kościołowi. W obchodach jubileuszu uczestniczyli także przedstawiciele parafii ewangelickich wraz z proboszczem z Zielonej Góry ks. Dariuszem Likiem.

  

 

Kościół łaski w Kożuchowie - jako jeden z sześciu powstałych na Śląsku z łaski cesarskiej po 1709 r. - wybudowano w zawrotnym tempie. W ciągu pół roku postawiono ściany i dach, a po roku już tylko upiększano wnętrze. Społeczność ewangelicka księstwa głogowskiego prześcigała się w fundacjach barokowego wyposażenia. Obecny burmistrz miasta Andrzej Ogrodnik, otwierając jubileuszową sesję, nie wahał się określić mianem barbarzyństwa - zarówno zburzenie kościoła w 1973 r., jak i postawienie garaży częściowo na fundamentach kościoła. Jako gospodarz miasta obiecał kontynuację starań o adaptację zachowanej wieży na punkt widokowy i stworzenie ciągu spacerowego na przyległym terenie.

 

 

Uczestnicy sesji wysłuchali następnie pięciu referatów. Justyna Śmielska-Saniuk, reprezentująca Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego, a jednocześnie autorka otwieranej tego dnia wystawy, poruszyła problematykę dawnego wyposażenia kościoła łaski. Szczególne zainteresowanie wzbudziły fotografie uratowanych malowideł stropowych, których część zdobi dziś aż 8 kościołów rzymskokatolickich województwa lubuskiego, a nawet zielonogórską kawiarnię "Pod Aniołem".

 

Adam Górski przybliżył postacie pierwszych duchownych kościoła łaski, pochowanych na zabytkowym cmentarzu ewangelickim, podkreślając, że pastorzy nie byli chowani pod posadzką kościoła, lecz wykazując się pokorą wskazywali w ten sposób drogę współwyznawcom. Prelegent zakończył apelem o zatrzymanie procesu stopniowego niszczenia unikatowego cmentarza, w którego zwiedzeniu przeszkodziła uczestnikom sesji tego dnia niesprzyjająca aura. Kolejny mówca Jarosław Kuczer skupił się na roli szlachty wobec wyzwań polityki religijnej cesarstwa po wojnie trzydziestoletniej, z naciskiem na ich rolę w powstaniu kościoła łaski.

 

 

Po przerwie kawowej Joanna Karczewska podjęła problematykę przemian religijnych doby Reformacji, omawiając sytuację zgromadzeń zakonnych na terenie księstwa głogowskiego. Ostatni prelegent Wolfgang D. Brylla z parafii ewangelickiej w Zielonej Górze przedstawił niezwykłą osobowość XVI-wiecznego duchownego z Kożuchowa, ks. Abrahama Buchholzera. Ponoć każda parafia chciała mieć w swoich szeregach tego wybitnego absolwenta teologii uniwersytetu wittenberskiego, jednego z pierwszych propagatorów idei ekumenizmu. Filip Melanchton tak wysoko cenił pastora Buchholzera, że wszystkich uczniów pobierających naukę w prowadzonej przez niego szkole ewangelickiej przyjmował bez egzaminów wstępnych na studia w Wittenberdze. Kożuchowski duchowny zmarł w wieku 55 lat, zaledwie w pół roku po zawarciu drugiego związku małżeńskiego, pozostawiając liczne niedokończone pisma teologiczne i historyczne.

 

Teksty wszystkich zaprezentowanych referatów zostały zgromadzone w formie ilustrowanego wydawnictwa i podarowane, wraz z okolicznościowym folderem, przybyłym tego dnia na sesję.

  

 

Zgromadzonych na otwarciu wystawy "300 lat kościoła łaski w Kożuchowie" powitał gospodarz Izby Regionalnej i prezes Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Kożuchowskiej Zdzisław Szukiełowicz, naoczny świadek wysadzania w powietrze kościoła Winnicy Jezusowej. Na wernisażu nie zabrakło autorki ekspozycji Justyny Śmielskiej-Saniuk, jak i wieloletniego konserwatora zabytków w Zielonej Górze Stanisława Kowalskiego, dzięki którego determinacji udało się uratować malowidła stropowe kościoła łaski. Okolicznościową wystawę możemy obejrzeć w zabytkowej Baszcie Krośnieńskiej przynajmniej do początków lipca. Tam też dyżuruje przewodnik, z którym zazwyczaj w dniach od środy do niedzieli można zwiedzić zabytkowy cmentarz ewangelicki.