Struktura organizacyjna Kościoła
SYNOD KOŚCIOŁA:
Najwyższą władzą ustawodawczą Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP jest SYNOD KOŚCIOŁA (około 65 osób). W skład Synodu Kościoła wchodzą z urzędu:
Biskup Kościoła, oraz wszyscy Biskupi Diecezjalni i Ewangelicki Biskup Wojskowy,
świecki Wiceprezes Konsystorza i wszyscy Kuratorzy Diecezjalni, oraz:
15 delegatów duchownych wybranych przez księży z pośród księży, którzy zdali II egzamin kościelny i mają co najmniej 5 lat pracy w Kościele,
30 delegatów świeckich wybranych przez Synody Diecezjalne (świeckich członków),
przedstawicielka katechetek lub przedstawiciel katechetów z wyższym wykształceniem teologicznym, przełożeni diakonatów i powołani przez Radę Synodalną przedstawiciele organizacji i stowarzyszeń kościelnych.
Synod Kościoła wybiera ze swego grona:
PREZESA SYNODU, którym może być duchowny lub świecki członek Synodu Kościoła, oraz:
RADĘ SYNODALNĄ (2 duchownych i 2 świeckich radców), która stanowi prezydium Synodu.
BISKUPA KOŚCIOŁA, który jest duchowym Zwierzchnikiem i Pasterzem całego Kościoła, a z urzędu także Prezesem Konsystorza.
KONSYSTORZ - naczelną władzą administracyjną Kościoła w Polsce i zarazem organ wykonawczy Synodu Kościoła (na okres 5 lat), a więc: świeckiego Wiceprezesa Konsystorza, oraz po 3 radców konsystorskich z grona duchownych i świeckich członków Kościoła.
Biskupem Kościoła i Prezesem Konsystorza od dnia 6 stycznia 2001 r. jest Ks. Biskup Janusz Jagucki, który rezyduje w Warszawie. Ks. Biskup - Senior Dr Jan Szarek jest prezesem Polskiej Rady Ekumenicznej i prezesem Diakonii Kościoła.
Prezesem Synodu Kościoła jest obecnie ks. Jan Gross z Mikołowa.
Synod zbiera się w Warszawie na sesję zwyczajną wiosną każdego roku, oraz na jesiennej sesji nadzwyczajnej w jednej z Parafii Kościoła. Synod pracuje w komisjach synodalnych, które składają corocznie sprawozdania ze swoich prac i przedkładają Synodowi gotowe wypracowane materiały do zatwierdzenia i polecenia w całym Kościele (np. programy i podręczniki katechetyczne, Śpiewnik Kościoła, Agendy).
Pomiędzy sesjami Synodu, intensywnie pracuje Rada Synodalna na czele z Prezesem Synodu. Zajmuje się ona głównie nad prawami i regulaminami Kościoła, wykładem Prawa Kościelnego, przygotowuje tematykę i program sesji synodalnych.
Konsystorz, który jest organem wykonawczym Synodu i sprawuje kierownictwo Kościoła, zajmuje się codziennymi sprawami Kościoła, zbiera się raz w miesiącu na swych posiedzeniach w Warszawie, lub też na sesjach wyjazdowych. Pracami Konsystorza kieruje Biskup Kościoła i Wiceprezes Konsystorza. Biskupowi Kościoła przysługuje prawo uczestniczenia i przewodniczenia zebraniom we wszystkich diecezjach, parafiach i organizacjach kościelnych na terenie całego Kościoła. Również Polacy - Luteranie zamieszkujący po za granicami Kraju, jeśli sobie tego życzą podlegają bezpośredniej jurysdykcji Biskupa Kościoła (np. Wielka Brytania), za wyjątkiem luteran - narodowości polskiej zamieszkujących w Republice Czeskiej (Zaolzie), którzy tworzą samodzielną jurysdykcyjnie jednostkę kościelną z samodzielnym, niezależnym Synodem Kościoła i Biskupem Kościoła na czele.
W szczególnie trudnych lub bardzo ważnych sprawach Kościoła w Polsce na wspólnym posiedzeniu zbiera się Rada Synodalna wraz z Konsystorzem.
DIECEZJA
Kościół tworzy 6 diecezji (cieszyńska, katowicka, mazurska, pomorsko-wielkopolska, warszawska i wrocławska). Wybrani świeccy przedstawiciele wszystkich parafii Diecezji wraz ze wszystkimi duchownymi Diecezji stanowią Synod Diecezjalny.
Synod Diecezjalny wybiera:
Biskupa Diecezjalnego z pośród duchownych diecezji, który jest duchownym zwierzchnikiem Diecezji.
Radę Diecezjalną w składzie: świecki Kurator Diecezjalny, duchowny radca, który w sprawach duchowych jest zastępcą Biskupa Diecezjalnego i świeckiego radcę diecezjalnego.
Parafie Diecezji współpracują w różnoraki sposób ze sobą (Diecezjalny Zjazd Chórów, spotkań młodzieżowych, dzieci, konfirmantów, niewiast, katechetów). Biskup Diecezjalny zazwyczaj raz w miesiącu a co najmniej co trzy miesiące w diasporze zgromadza wszystkich księży na konferencjach teologicznych i diecezjalnych, na których omawiane są ważne sprawy życia duchowego i administracji Kościoła. Biskup Diecezjalny wraz z Radą Diecezjalną raz na pięć lat przeprowadza wizytację Parafii.
PARAFIA i Filiały w danej diecezji tworzą samodzielne jednostki kościelne posiadające osobowość prawną. Najwyższą władzą Parafii jest:
Zgromadzenie Parafialne składające się z członków Parafii, którzy są konfirmowani, ukończyli 18 rok życia i opłacili składkę kościelną (1 procent od dochodu) za miniony rok.
Zgromadzenie Parafialne dokonuje wyboru:
Proboszcza i ewentualnie proboszczów pomocniczych,
Rady Parafialnej.
Proboszcz jest duchownym zwierzchnikiem i pasterzem (stąd w niektórych krajach nazywany jest "pastor", łac. "Pastor" znaczy "Pasterz") Parafii. Do pomocy w dużych parafiach może być wybrany proboszcz pomocniczy, lub przydzielony przez Konsystorz wikariusz.
W Parafiach i Filiałach, w których nie ma wybranego proboszcza, Konsystorz mianuje proboszcza - administratora ze wszystkimi uprawnieniami proboszcza. Może on jednak, podobnie jak wikariusz, gdy zajdzie taka potrzeba, być przeniesiony przez Konsystorz na inne stanowisko i do innej parafii.
Od dnia 28 listopada 1999 r. do urzędu duchownego, jak już wspomnieliśmy powyżej, Kościół włączył także stałych: diakonów, diakonki i siostry diakonise. Ich zadaniem jest zajmowanie się głównie pracą charytatywną, diakonijną, dydaktyczną, liturgiczną, oraz wszelką pomocą biskupom i proboszczom. Diakoni muszą ukończyć odpowiednie studia o profilu teologiczno - pedagogicznym (co najmniej na poziomie Szkoły Biblijnej), zdać egzamin przed Kościelną Komisją Egzaminacyjną, otrzymać przydział pracy i być wyświęconymi (ordynowanymi) do tej służby przez Biskupa Diecezjalnego.
Ordynacja diakonacka nie uprawnia jednak do:
odprawiania spowiedzi i udzielania absolucji,
odprawienia nabożeństwa z Sakramentem Ołtarza (eucharystycznego), czyli do sprawowania Sakramentu Ołtarza. (Diakoni natomiast mogą wraz księżmi i biskupami udzielać Sakramentu Ołtarza, czyli brać udział w tzw. dystrybucji Sakramentu Ołtarza),
zarządzania Parafią lub Filiałem.
Diakon(ka) nie jest też organem osób prawnych. Natomiast Dom Macierzysty Diakonatu posiada osobowość prawną.
Parafią zarządza Rada Parafialna, w skład której wchodzą: proboszcz i inni etatowi duchowni Parafii, przedstawicielki lub przedstawiciele katechetów (diakoni), oraz od 6 do 25 wybranych przez Zgromadzenie Parafialne parafian. Rada Parafialna ze swego grona wybiera: prezesa, ewent. kuratora, sekretarza i skarbnika, którzy stanowią Prezydium Rady Parafialnej. Prezesem Rady Parafialnej może być Proboszcz lub świecki członek Rady Parafialnej. Jeżeli Prezesem jest Proboszcz to jego zastępcą jest zawsze Kurator Parafii (świecki członek Rady Parafialnej). Proboszcz jest duchownym zwierzchnikiem Parafii i reprezentuje Parafię przed władzami świeckimi. Natomiast organami osób prawnych jest: Zgromadzenie Parafialne, Rada Parafialna i Proboszcz.
W większych parafiach przydzielony zostaje do przygotowania do samodzielnego stanowiska wikariusz (duchowny po ordynacji - "vicarius" = zastępca), który pod kierunkiem proboszcza lub biskupa wykonuje wszystkie wyznaczone mu prace i zadania. Wikariat trwa conajmniej trzy lata. Wikariat w odróżnieniu od diakonatu jest przejściową funkcją w Kościele. Po zdaniu II egzaminu kościelnego (proboszczowskiego) i po ukończeniu 5 lat od ordynacji, wikariusz może zgłosić się na wakujące stanowisko proboszcza, lub po II egzaminie i co najmniej 3 latach wikariatu może przez Konsystorz zostać mianowany proboszczem - administratorem.
Jakie jest działanie naszego Kościoła poprzez swoje struktury?
Struktury Kościoła muszą emanować na całe życie Kościoła. W przeciwnym przypadku Kościół i jego struktury stają się martwe i nikomu niepotrzebne.
Po upadku w Polsce w roku 1989 systemu totalitarnego, Kościół zyskał na nowo zupełną wolność i niezależność od struktur politycznych naszego Kraju. Kościół nasz nigdy nie żądał uprzywilejowania, ale pełnej wolności i niezależności. Ustawa Sejmu o gwarancjach wolności sumienia i wyznania z dnia 17 maja 1989 r. z późniejszymi zmianami i uzupełnieniami aż do roku 1998 taką wolność zagwarantowała wszystkim Kościołom i związkom wyznaniowym. W dniu 13 maja 1994 r. Kościół Ewangelicko - Augsburski w RP otrzymał Ustawę Sejmu o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko - Augsburskiego w RP.
Na podstawie tych ustaw, Kościół nasz mógł szerzej niż dotąd rozwinąć swoją działalność.