Diakonat Żeński "Eben-Ezer" w Dzięgielowie w latach 1923-1998
1920 - Początki pracy charytatywnej ks. sen. Karola Kulisza (1873-1940) w Dzięgielowie - filiale Ewangelicko-Augsburskiej Parafii w Cieszynie, w odpowiedzi na powojenną nędzę, bezrobocie, upadek moralny, kryzys gospodarczy i inflację.
- Wydzierżawienie od Skarbu Państwa 43 ha ziemi: nie zmeliorowanych mokradeł, zarośli, pastwisk, potoków, wraz ze zrujnowanymi zabudowaniami byłej owczarni, stodoły, szopy na siano i zgniłej od wilgoci chaty owczarza - majątku "którego nikt nie chciał". Brak wszelkich środków. "Nie ma nogi na czym postawić, chyba tylko na wierze".
- Pierwszy prymitywny przytułek z części pomieszczeń byłej owczarni dla pierwszych 5 dzieci i 3 starców, zaś z części szopy na siano 3 baraki dla bezrobotnych i bezdomnych. Próba uprawy ziemi i hodowli pierwszego
- Pomoc w diakonisach z Ligotki Kameralnej na Zaolziu - poprzedniego miejsca pracy duszpasterskiej, charytatywnej, społecznej, narodowej i wydawniczej ks. Karola Kulisza. Istniał tam założony przez niego Dom Opieki "Betezdą" dla starców, chorych i opuszczonych.
1921 - Zalążki: przyszłego domu dziecka z części pomieszczeń szopy na siano; domu starców - z części pomieszczeń "owczarni"; obory i chlewa - z drugiej
- Ciężkie warunki życia i posługi. Postępująca bieda w kraju, inflacja i konieczne wydatki sprawiają zadłużenie, pogłębiają trudne warunki służby.
1922 - Decyzja o powołaniu samodzielnego Diakonatu i przygotowaniu własnych kadr diakonis, rozumiejących zamieszkały i przetrwały tu od wieków lud i jego potrzeby.
- Przyjęcie pierwszych 6 kandydatek. Wśród trudności rodzi się nazwa Zakładów Opiekuńczych i przyszłego Diakonatu: "Eben-Ezer" (l Sam 7,12), tj. "Aż dotąd pomagał nam Pan", interpretowana przez Założyciela jako: "Bóg pomógł i jeszcze pomoże".
1923 - Założenie Polskiego Diakonatu Ewangelickiego "Eben-Ezer" w Dzięgielowie.
- Pierwsza przełożona: siostra Anna Klimsza (1886 - 1972) z Diakonatu w Bielsku-Białej.
- Uporządkowanie organizacji Zakładów. Podjęcie wbrew trudnościom dalszej, teraz już planowanej rozbudowy Zakładów.
- Początek rozbudowy Domu Dziecka z parterowej prowizorki na budynek piętrowy; nadbudowa parteru Domu Starców o jedno piętro; rozbudowa stodoły; rozbudowa i podwyższenie obory z dobudową chlewni i urządzeniem spichlerza; budowa drugiej stodoły, wozowni i stajni; melioracja i stałe powiększanie areału gospodarstwa oraz wyposażenia w maszyny i urządzenia rolnicze.
1926 - Poświęcenie wielkiego drewnianego pawilonu na zajęcia ruchowe dla dzieci w czasie niepogody oraz na różne uroczystości świąteczne i okolicznościowe
- Latem pawilon przeznaczany bywał na kolonie dla ubogich dzieci z Zagłębia przemysłowego. Nad frontowym wejściem pawilonu umieszczono napis: "Chleba! - Światła! - Nadziei!"
- Pierwszy Statut Diakonatu zatwierdzony (10.03.) przez Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach.
- Dotąd Zakłady i Diakonat funkcjonowały w oparciu o osobowość prawną i wszechstronną pomoc Ewangelickiego Stowarzyszenia Niewiast przy Parafii w Cieszynie.
1924-25 - Dalsza konieczna przebudowa i rozbudowa pomieszczeń mieszkalnych i gospodarczych.
1927-28 - Dalsza organizacja i rozwój Zakładów Opiekuńczych i Diakonatu "Eben-Ezer".
- Dają one stalą pomoc i opiekę dla około 70 starców, kalek, i chorych, około 100 dzieci i około 30 bezrobotnych.
- Dalszy rozwój Diakonatu obejmującego już 30 sióstr, które wysyłane są także na różne placówki. Siostry diakonisę poza Zakładami w Dzięgielowie pracują w Szpitalu Śląskim w Cieszynie, w Sanatorium w Bystrej i na licznych placówkach.
- 5.08.1927 - Wyświęcenie pierwszych sióstr diakonis.
1928 - Wyjazd ks. Kulisza za granicę w poszukiwaniu pomocy Finansowej dla Zakładów (Stany Zjednoczone, Szwecja), ukończenie rozbudowy Domu Dziecka.
- Dom wznoszony był wokół i ponad domem istniejącym, który mimo to starał się funkcjonować normalnie.
1929 - Zakupienie posesji "Szczukówka" wraz z tartakiem i cegielnią.
- Bezpośredni powód nabycia "Szczukówki" to konieczność oddzielenia dzieci chorych od zdrowych. Urządzono tu drugi ośrodek Zakładów z izolatorium dla dzieci chorych, boiskiem sportowym, warsztatami dla chłopców, a później także, z kortami tenisowymi.
1932 - Kupno od Skarbu Państwa zamku w Dzięgielowie (pochodzi z XIII wieku).
- To trzeci ośrodek Diakonatu, z planami urządzania tu kolonii dla dzieci z Zagłębia, a w przyszłości - tu i w pozostałych ośrodkach - uniwersytetu ludowego i centrum życia ewangelickiego na Śląsku. W tym celu ks. Kulisz planuje również w przyszłości postawienie na jednym z okolicznych wzgórz masztu nadawczego radiostacji ewangelickiej.
- Diakonat posiada łącznie ponad 55 ha ziemi.
1934 - Kolejny wyjazd ks. sen. Karola Kulisza za granicę (Stany Zjednoczone i Szwecja) w sprawach pomocy finansowej.
1937 - Trzecia podróż w poszukiwaniu pomocy finansowej (Dania, Finlandia, Szwecja).
- Diakonat liczy 53 siostry. W Zakładach przebywa około 80 starców, kalek, niedorozwiniętych, ułomnych, niedołężnych, chorych oraz około 120 dzieci (od niemowląt do młodzieży) i około 50 bezrobotnych. Gospodarstwo prowadzone jest wzorowo i nowocześnie.
1939-45 - II wojna światowa. Likwidacja Zakładów i Diakonatu przez władze okupacyjne.
- Część dzieci i starców zdołano umieścić u różnych rodzin. Pozostałe dzieci zostały wywiezione przez okupanta do Niemiec. Starcy zostali przeniesieni do innych domów. W budynkach Zakładów na Kępie umieszczono umysłowo chorych i niedorozwiniętych, na "Szczukówce" - chorych na gruźlicę.
- Diakonat rozwiązano. Założyciel został aresztowany i umieszczony w obozie koncentracyjnym (Buchenwald), gdzie zginął śmiercią męczeńską 8.V.1940r. Część sióstr również znalazła się w obozie. Część wywieziono na przymusowe roboty do Niemiec. Część powróciła do rodzin lub znalazła inne zajęcie.
1945 - Powrót części sióstr do Dzięgielowa.
-15.06.- wybór s. Danuty Gerke (1909-97) na przełożoną Diakonatu (do 14.02.1981), s. Jadwigi Kunnert (1907-70) na kierowniczkę nowicjatu (do 7.08.1970).
- Uruchomienie Domu Dziecka przy Diakonacie.
- Mianowanie ks. Jana Fusska (1913-1974) duszpasterzem Diakonatu (do listopada 1950 r.)
- Dom przyjmuje dzieci, które stały się ofiarami wojny, bez różnicy na narodowość i wyznanie.
- Planuje się uruchomienie tzw. Roku Służby dla Pana, w którym dziewczęta przez jeden rok swego życia pomagają bezinteresownie siostrom w pracy charytatywnej. Równocześnie przechodzą szkolenie biblijne oraz z zakresu pielęgnacji chorych i innych dziedzin praktycznego życia. Realizacja w 1957 roku.
1950 - Przejęcie przez Państwo majątku rolnego.
- 29.10. - Poświęcenie na Dom Macierzysty Sióstr Diakonis drewnianego, powojennego baraku z kaplicą domową.
- XI - Mianowanie ks. Pawła Sikory (1883-1972) duszpasterzem Diakonatu (do końca 1966 r.)
1955 - Przejęcie przez Państwo "w dzierżawę" posesji Domu Dziecka.
- Urządzenie Domu Starców na "Szczukówce" dla około 30 osób.
1956 - (25.06.) - Uchwała Konsystorza o scaleniu Diakonatów.
- Scalenie przewiduje likwidację Diakonatów zachowanych szczątkowo i utworzenie w ich miejsce Placówek Diakonatu "Eben-Ezer" w Dzięgielowie, przejście sióstr ze zlikwidowanych Diakonatów do Diakonatu w Dzięgielowie, z możliwością zachowania dotychczasowego stroju i pozostania na swoich placówkach, (8.09. - Uchwały wykonawcze o scaleniu, 12.05.1957 - zatwierdzenie scalenia przez Synod Kościoła. Wykonanie uchwały - r. 1961).
1958 - Przeniesienie z Miechowic do Dzięgielowa Tygodni Ewangelizacyjnych, których Diakonat jest współorganizatorem.
- Przeniesienie Tygodni związane było z upaństwowieniem Zakładów Opiekuńczych w Miechowicach na Dom Dziecka oraz ze szkodami górniczymi, jakie dotknęły kościół i pozostałe jeszcze przy Kościele nieliczne budynki.
- W Dzięgielowie Tygodnie Ewangelizacyjne odbywają się w prowizorycznie przystosowanym, byłym pawilonie drewnianym, służącym po wojnie za składowisko różnych maszyn, urządzeń i rzeczy.
1960 - Przebudowa drewnianego pawilonu na kaplicę (poświęcenie 3.VII.1960r.).
- Kaplica służy także miejscowej Stacji Kaznodziejskiej oraz Tygodniom Ewangelizacyjnym i Ośrodkowi Pracy Ewangelizacyjno-Misyjnej Kościoła z siedzibą w Dzięgielowie.
1961 - (22.06.) - Scalenie Diakonatów, ustanowienie Placówek.
- Placówki powstały w Domach Opieki: "Tabita" w Chylicach, "Ostoja Pokoju" w Miechowicach, "Sarepta" w Węgrowie, w Domu Starców w Sorkwitach itd.
- Część sióstr likwidowanych Diakonatów nie przyjmuje uchwały.
- (21.12.) - Rejestracja Diakonatu jako Stowarzyszenia o osobowości prawnej przez Urząd d/s Wyznań w Warszawie na podstawie nowego Statutu.
- Diakonat działa przy Kościele Ewangelicko-Augsburskim w Polsce. Posiada Radę Opiekuńczą, której przewodniczącym jest aktualny zwierzchnik Diecezji Cieszyńskiej.
1963 - Próba likwidacji przez Władze Państwowe Domu Opieki na Szczukówce i Diakonatu.
- Nieustanna straż modlitewna sióstr, interwencje bpa Andrzeja Wantuły, będącego wówczas jednym z wiceprezydentów ŚFL w Genewie. Odstąpienie Władz od tego zamysłu.
- 17.08. - decyzja Urzędu d/s Wyznań o oficjalnym upaństwowieniu posesji Domu Dziecka i dalszym uszczupleniu resztek majątku Diakonatu na Kępie i na Szczukówce.
- Diakonat wydzierżawią niewielki skrawek ziemi (ok. 2 ha) pod uprawę warzyw i zboża od Spółdzielni Produkcyjnej, która przejęła upaństwowiony majątek.
1964-67 - Zakup, przebudowa i poświęcenie budynku jednorodzinnego na Dom Sióstr Emerytek "Salem" (poświęcenie 17.12.1967).
1967 - Zmiana na stanowisku duszpasterza Diakonatu.
- 1.01. - Mianowanie duszpasterzem Diakonatu ks. dra Alfreda Jaguckiego (do 21.03.1984).
1977 - Zmiana kierowniczki nowicjatu.
- Zgon s. Jadwigi Kunnert. Mianowanie s. Ruty Fromm (1936-1991) kierowniczką nowicjatu (do 5.06.1991r.).
1977-80 - Budowa Domu Opieki "Emaus" na tzw. "Kępie" w Dzięgielowie - pokoje 1-3 osobowe. (położenie kamienia węgielnego - 16.X. 1977, poświecenie - 28.IX.1980, a zasiedlenie 4.X.1981).
- Dyrektorem Domu "Emaus" jest ks. dr Alfred Jagucki.
- Znacząca pomoc przy budowie instytucji zagranicznych oraz Diakonatów szwajcarskich, a potem niemieckich. Ta ostatnio wymieniona pomoc kontynuowana jest podczas stanu wojennego w Polsce i zamienia się w coraz bliższą współpracę i wymianę doświadczeń.
1981 - Zmiana na stanowisku Siostry Przełożonej Diakonatu.
- Przejście w stan spoczynku s. przełożonej Danuty Gerke. Nową przełożoną wybrana zostaje s. Lidia Gottschalk. (5.04. - uroczystość wprowadzenia w urząd w kościele Jezusowym w Cieszynie).
1982 - (sierp.) - "Szczukówka" udostępniona zostaje na pracę ratowniczą "Błękitnego Krzyża" (do 1996).
- Dobudowano kaplicę (w miejsce drewnianej "werandy"), obiekt nazwano "Betezda" i poświęcono 30.10.83 r.
1983-86 - Demontaż baraku i przebudowa Macierzystego Domu Sióstr "Eben-Ezer" (poświęcenie 20.IX.1986 r.).
- Zdemontowany barak przewieziono do Tychów, gdzie pełnił funkcję tymczasowej kaplicy, przed wybudowaniem kościoła.
- Na czas przebudowy Domu Macierzystego siostry z "Baraku" przenoszą się do "Emaus". W"Emaus" mają swoje miejsce także uczennice Roku Służby.
1983 - Tydzień Ewangelizacyjny" po raz pierwszy pod namiotem estradowym na 1500 osób obok "Emaus". Od następnego roku już na boisku koło "Betezdy".
1984 - Zmiana na stanowisku duszpasterza Diakonatu i dyrektora Domu Opieki "Emaus".
- Przejście w stan spoczynku ks. dra Alfreda Jaguckiego.
- (1.05.) Ks.Emil Gajdacz mianowany p.o. duszpasterza Diakonatu i dyrektora D.O., a od 1.07. 1987 duszpasterzem Diakonatu i dyrektorem Domu Opieki (po uchwaleniu przez Władze Kościelne, na jego wniosek instrukcji, dotyczących tych stanowisk).
1985 - Początek starań rewindykacyjnych byłego majątku Diakonatu.
- Do 1997 r. na podstawie ukazujących się ustaw (przede wszystkim "o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego" z 1994 r.) odzyskano stopniowo ok. 20 ha gruntów. Przedmiotem starań jest dalszy areał i budynki.
1987 - Tydzień Ewangelizacyjny na boisku pod namiotem na ok. 2000 miejsc (od 1996 r. na 2200 miejsc użyczonym przez Misję Namiotową z Niemiec).
1991 - Zmiana kierowniczki nowicjatu.
- Zgon s. Ruty Fromm (5.VI). Kierowniczką nowicjatu wybrana została s. Ewa Cieślar.
1993 - (4.07.) - Poświęcenie "Syloe" - nowego domu przy "Betezdzie".
- Piętrowy budynek, stanowiący zespół 20-tu kontenerów mieszkalnych postawiony został w przeciągu trzech miesięcy. Przeznaczony jest do pracy ewangelizacyjno-misyjnej Kościoła, na bazę socjalno-magazynową, głównie dla Tygodni Ewangelizacyjnych. Poświęcenie "Syloe" przez bpa Pawła Anweilera.
1996 - Przekazanie w bezpłatne użytkowanie Kościoła posesji "Betezda", "Syloe", i przyległych parcel. Początek przebudowy "Betezdy" na kościelne Centrum Ewangelizacji i Misji.
1997 - Rozbudowa Domu Opieki "Emaus" przez przebudowę byłego Domu Dziecka na Dom Seniora dla 32 osób.
Marzec - maj - Rozpoczęcie przebudowy. Częściowa rozbiórka i wykonanie wykopów pod nowe fundamenty budynku
głównego.
5.09. - wznowienie prac budowlanych. Wykonanie do końca roku stanu zerowego.
9.11. - Poświęcenie przez Biskupa Kościoła ks. Jana Szarka kamienia węgielnego pod przebudowywany Dom Seniora.
- Diakonat od początku związany jest z pracą ewangelizacyjno-misyjną. Ruch przebudzeniowy w Kościele na Śląsku Cieszyńskim rozpoczął się na przełomie lat 1904/1905. Na jego czele stanął ks. Karol Kulisz z Ligotki Kameralnej, późniejszy proboszcz Parafii w Cieszynie, zwierzchnik Diecezji Cieszyńskiej oraz założyciel Diakonatu.
- Podobnym celom, co obecne Tygodnie Ewangelizacyjne, służyły organizowane corocznie przez ks. seniora Karola Kulisza uroczyste obchody Święta Żniw w Dzięgielowie, skupiające tysięczne rzesze uczestników. Miały pobudzić serca do wiary, ręce do czynu.
Diakonat przez cały czas, także obecnie wspiera te pracę i udostępnia dla niej wszystkie posiadane urządzenia i środki.
"O, Panie! Bądź z nami, jak byłeś z ojcami naszymi!"